Սուրբ Յարութեան տօն

ՔՐԻՍՏՈՍ ՅԱՐԵԱՒ Ի ՄԵՌԵԼՈՑ:
ՕՐՀՆԵԱԼ Է ՅԱՐՈՒԹԻՒՆՆ ՔՐԻՍՏՈՍԻ:

Յիսուս Քրիստոսի հրաշափառ Յարութեան տօնը կը կոչուի նաև Զատիկ, որ կը նշանակէ զատում, բաժանում, հեռացում մեղքերէն և վերադարձ առ Աստուած: Զատիկը Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցիի 5 տաղաւար տօներէն մէկն է: Յիսուս Քրիստոսի խաչելութենէն և մահէն ետք` երեկոյեան, բարեպաշտ մարդիկ Անոր մարմինը իջեցուցին Խաչէն և դրին վիմափոր գերեզմանի մէջ՝ փակելով մեծ քարով: Երեք օր յետոյ` Կիրակի առաւօտեան, իւղաբեր կանայք` Մարիամ Մագդաղենացին, Յակոբի մայր Մարիամը և Սաղոմեն, գացին գերեզման՝ անուշաբոյր իւղերով օծելու Քրիստոսի մարմինը, սակայն զարմանքով տեսան, որ քարայրի մուտքի քարը հեռացուած է, իսկ գերեզմանը` թափուր: Մինչ անոնք կը տարակուսէին, երկու հրեշտակ երևացին և ըսին. «Ինչո՞ւ ողջին մեռելներուն մէջ կը փնտռէք: Այստեղ չէ, այլ յարեաւ» (Ղուկ. 24:5-6):

Յարութեան լուրը կանայք աւետեցին առաքեալներուն, որմէ ետք Յիսուս երևաց անոնց: Քրիստոսի Յարութիւնը դարձաւ քրիստոնէական վարդապետութիւն և հաւատի հիմքը: «Եթէ մեռելներուն Յարութիւն չկայ, ապա և Քրիստոս Յարութիւն չէ առած: Եւ եթէ Քրիստոս Յարութիւն չէ առած, ի զուր է մեր քարոզութիւնը, ի զուր է և ձեր հաւատը» (Ա Կորնթ. 15:13-14):

Ս. Յարութեան տօնի նախընթաց երեկոյեան եկեղեցիներուն մէջ կը մատուցուի Ճրագալոյցի Ս. Պատարագ ու կը սկսին Զատկական տօնակատարութիւնները: Առաւօտեան եկեղեցիներուն մէջ կը կատարուի ժամերգութիւն, Անդաստանի արարողութիւն, ապա կը մատուցուի տօնական Սուրբ Պատարագ: Ս. Յարութեան տօնին հաւատացեալները իրարու կը ողջունեն «Քրիստոս Յարեաւ ի մեռելոց» աւետիսով, կը պատասխանեն՝ «Օրհնեալ է Յարութիւնը Քրիստոսի»:

Զատիկի տօնին հաւատացեալները հաւկիթ կը ներկեն: Ներկուած հաւկիթը կը համարուի Յարութեան և նոր կեանքի խորհրդանիշ: Կարմիր գոյնը կը խորհրդանշէ խաչեալ Յիսուսի կենդանարար արիւնը, որ թափուեցաւ մարդու փրկութեան համար: Ըստ Ս. Գրիգոր Տաթևացիի՝ «Միայն Զատիկին հաւկիթ կը ներկենք, որովհետև հաւկիթը օրինակ է աշխարհի», և ինչպէս իմաստունները կ’ըսեն. «Դուրսի կեղևը նման է երկնքին, թաղանթը՝ օդին, սպիտակուցը՝ ջուրին, դեղնուցն ալ երկիրն է: Իսկ կարմիր գոյնը կը խորհրդանշէ Քրիստոսի արիւնը: Եւ մենք կարմիր հաւկիթը մեր ձեռքերու մէջ առնելով` կը հռչակենք մեր փրկութիւնը»:

Յիսուս Քրիստոսի հրաշափառ Յարութեան տօնը Հայ Եկեղեցին կը նշէ յիսուն օր շարունակ՝ մինչև Հոգեգալստեան տօն (Պենտեկոստէ): Այս ընթացքը կը կոչուի Յինանց շրջան կամ Յինունք, որ կը ծագի «յիսունք» բառէն:

Յինանց շրջանի քառասուն օրերը Յարուցեալ Քրիստոսի՝ աշակերտներուն երևալու և Աստուծոյ արքայութեան մասին վկայութիւններ տալու յիշատակութիւնն են (Գործք 1:3), իսկ վերջին 10 օրերը նուիրուած են Քրիստոսի Համբարձմանը:

Յինանց շրջանը կ’աւարտուի Հոգեգալստեան տօնով: Համբարձումէն տասը օր յետոյ, ըստ Քրիստոսի խոստումին, առաքեալներուն վրայ իջաւ Աստուծոյ Սուրբ Հոգին, և զօրացած առաքեալները վկայեցին Քրիստոսին ամբողջ աշխարհով: