Քառասուն մանկանց յիշատակութեան օր

4-րդ դարի սկզբին նահատակուած 40 վկաները Փոքր Հայքի տարբեր քաղաքներէն էին և զինուորական ծառայութեան մէջ էին Սեբաստիա քաղաքի կայսերական գունդի մէջ: Երբ Լիկիանոս կայսեր հրամանով Կեսարիայի դուքս Լիւսիասը կը հարցաքննէ զինուորները` բանակի քրիստոնեաները յայտնաբերելու նպատակով, անոնցմէ 40-ը, հաւատարիմ իրենց հաւատին, անվեհեր պատասխաններով դատաւորներու զայրոյթը կ’առաջացնեն և կը բանտարկուին: Ձմեռային ցուրտ գիշեր մը անոնց կը նետեն Սեբաստիա քաղաքի մօտ գտնուող լիճը: 40-էն միայն մէկը չի կարողանար դիմանալ տանջանքներուն: Դուրս ելլելով սառցակալած ջուրէն, ան կը փորձէ փրկութիւն գտնել լճափին կառուցուած տունը, սակայն կնքելով մահկանացուն, կը զրկուի թէ´ երկրային, թէ´ երկնային կեանքէն: Լուսադէմին միւս բոլոր նահատակները կ’երևին լուսէ պսակներով զարդարուած: Պահապան զինուորներէն մէկը, տեսնելով այդ, հաւատով կը լեցուի և նետուելով լիճը, պսակակից կը դառնայ անոնց: Աստուածային հրաշքով ձմեռնային սառնամանիքին դիմակայած վկաները՝ առաւօտեան կը նահատակուին: Անոնց նշխարները կ’ամփոփուին Սեբաստիայի մէջ, ուր և հետագային «Քառասուն մանկունք» 40-գմբեթանի տաճար կը կառուցուի, որ կանգուն եղած է մինչև Լենկթեմուրի արշաւանքը: 40 մանկանց պատմութիւնը կը յորդորէ կեանքի բոլոր դժուարութիւններուն մէջ հաւատարիմ մնալ Քրիստոսին, յաղթահարել դիւրահաճ գայթակղութիւնները` երկնային պսակին արժանանալու համար: